Co to znaczy „dobra osobiste”?
Dobra osobiste człowieka takie jak: zdrowie, wolność, cześć (dobre imię, reputacja), swoboda sumienia, nazwisko, pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza czy racjonalizatorska. Dobra te, są bezpośrednio związane z osobowością człowieka, uznaną powszechnie w społeczeństwie. Liczba dóbr jest nieograniczona, a prawo chroni wszystkie dobra osobiste, które człowiek może posiadać. (art. 23 Kodeksu Cywilnego).
Dobra osobiste osoby zmarłej
Dobra osobiste osoby zmarłej także chronione są przez prawo. Strefa uczuciowa, którą co do zasady odczuwamy najmocniej, związana z kultem pamięci osoby najbliżej, w ocenie Sądów jest także dobrem osobistym, a zatem także podlegającym ochronie prawnej. Każde bezprawne działanie naruszające dobre imię, reputacje, godność, wizerunek czy prawo do pochówku zmarłego narusza jego dobra osobiste. Każdy z najbliższych dla zmarłego może niezależnie od pozostałych dochodzić zaprzestania naruszania.
Osoba zmarła i dyskusje na jej temat w Internecie i mediach
Zdarza się, że osoby, które zginęły w wypadkach komunikacyjnych, są obiektami medialnych dyskusji. Niekiedy komentarze wygłaszane w prasie czy telewizji, dla rodziny zmarłego są komentarzami wyjątkowo przykrymi, pogłębiającymi ból po stracie najbliższej im osoby. W mediach wielokrotnie zdarza się, że po śmierci danej osoby pojawia się jej wizerunek za życia, ale także nieudolnie zanonimizowane ciało (np. z miejsca zdarzenia). Celem takich działań jest zapewne chęć zysku i wzmocnienie przekazu medialnego. Takie działanie z całą pewnością stanowić będzie naruszenie prawa do wizerunku osoby zmarłej, kultu pamięci po zmarłym i przede wszystkim niezakłóconego przeżywania żałoby.
Czytaj więcej: Naruszenie dóbr osobistych w Internecie
Naruszenie dóbr osobistych osoby zmarłej- upublicznianie wizerunku
Upublicznienie wizerunku bez wyraźnej zgody osób najbliższych dla zmarłego będzie działaniem bezprawnym, zasługującym na żądanie odpowiedniego zadośćuczynienia. Jak zostało potwierdzone licznymi wyrokami Sądów, podobnie sytuacja wygląda ze szkalowaniem dobrego imienia zmarłego poprzez nazywanie go np. złodziejem, czy podawanie w prasie nierzetelnych, zmanipulowanych informacji np. co do okoliczności śmierci zmarłego.
Naruszanie pamięci i miejsca kultu osoby zmarłej
Możemy wyróżnić naruszenie pamięci, jak i kultu po osobie zmarłej. Pierwszy z nich dotyczy strefy uczuciowej, a zatem zapamiętania zmarłego jako dobrego człowieka. Drugi z nich dotyczy sfery materialnej np. godnego pogrzebu, pochowania zwłok czy odwiedzania grobu. Jeżeli dane zachowanie naruszałoby dobra osobiste osoby za życia, będzie ono stanowić naruszenie dobra osobistego w postaci kultu pamięci po śmierci tej osoby.
Ochrona dóbr osobistych osoby zmarłej- podejście indywidualne
W praktyce zdarza się, iż klienci zgłaszają się do nas jako firmy odszkodowawczej z prośbą o pomoc w sprawie naruszenia dóbr osobistych najbliższych dla nich zmarłych. Jednakże, nie zawsze zachowanie drugiego człowieka takim naruszeniem będzie. Zachowanie, które dla poszkodowanego subiektywnie będzie naruszeniem dóbr osobistych zmarłego, obiektywnie nim jednak może nie być. Wynika to niewątpliwie z więzi emocjonalnej łączącej poszkodowanego ze zmarłym i chęć zapamiętania go przez świat pozytywnie. Każdorazowo naruszenie, inaczej przykrość, wywołana naruszeniem dóbr osobistych zmarłego musi być przykrością znaczącą w danym kręgu środowiskowym. Należy zatem określić czy dane zachowanie będzie stanowić naruszenie w świetle przeciętnych, rozsądnych reakcji ludzkich, nie zaangażowanych emocjonalnie po żadnej ze stron. Zgodnie z tradycją, przyjęło się, aby o zmarłym mówić dobrze albo wcale, zatem w każdym z kręgów kulturowych ochrona kultu pamięci po zmarłym będzie inna.
Co zrobić po naruszeniu dóbr osobistych osoby zmarłej?
Każdy, czyje dobro osobiste zostało zagrożone bądź najbliższy dla osoby zmarłej której dobro osobiste zostało naruszone, może żądać w kolejności:
- Wezwania sprawcy do zaniechania dalszych naruszeń,
- Usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych (poprzez np. przeprosiny),
- Zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę,
- Zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny,
- Naprawienia szkody.
Przedawnienie roszczeń o naruszenie dóbr osobistych
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, na istotny element dochodzenia roszczeń przed sądem – a mianowicie okres przedawnienia roszczenia. Po upływie przypisanego terminu dochodzenie roszczeń nie będzie możliwe.
Możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powstałą na skutek naruszenia dóbr osobistych ustaje po upływie 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się, lub mógł dowiedzieć się o naruszeniu. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż 10 lat od dnia, kiedy doszło do naruszenia.
Zapraszamy do kontaktu. Zespół Advoco.