Aby uzyskać odszkodowanie (alimenty) dla siebie i dzieci po rozwodzie musimy najpierw doprowadzić do formalnego zakończenia małżeństwa.
Formalne zakończenie małżeństwa
Gdzie składamy pozew?
Pozew składamy do sądu okręgowego – tego okręgu, w którym małżonkowie mieli ostatnie wspólne zamieszkanie.
Warunki do otrzymania rozwodu
Aby sąd mógł orzec rozwiązanie związku małżeńskiego przez rozwód, musi wystąpić zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków. Co to znaczy? Przyjmuje się, że zupełny i trwały rozkład pożycia występuje, jeżeli między małżonkami ustanie więź emocjonalna, fizyczna i ekonomiczna. W modelowej sytuacji żona i mąż nie powinni mieszkać razem, prowadzić wspólnego gospodarstwa domowego czy utrzymywać więzi fizycznej. (art.56§1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego).
Rozwód a wspólne zamieszkiwanie
Oczywiście wspólne zamieszkiwanie nie spowoduje, że sąd nie orzeknie rozwodu, jednakże w tej sytuacji małżonkowie zgodnie powinni zeznać, że mają oddzielne sypialnie, nie sypiają razem, mają na przykład oddzielne półki w lodówce, samodzielnie robią dla siebie zakupy, a konieczność wspólnego zamieszkiwania wynika z tego, że nieruchomość jest wspólna.
Zgoda obu stron na rozwód
Ważne jest także, aby oboje małżonkowie chcieli rozwiązania związku małżeńskiego. Wszystkie zawahania się stron podczas zeznań w sądzie, mogą doprowadzić do odmowy orzeczenia rozwodu. Jeżeli strony zgodnie będą widziały możliwość naprawienia relacji, sąd także nie orzeknie rozwodu. W takiej sytuacji małżonkowie powinni zastanowić się nad ewentualnym orzeczeniem separacji.
Co to jest separacja?
Separacja w doktrynie prawa oznacza zupełny, ale nie trwały rozpad pożycia.
Opłata sądowa od rozwodu
Opłata sądowa od rozwodu wynosi 600 zł. W przypadku polubownego zakończenia postępowania sąd zwraca 300 zł stronie, która złożyła pozew.
Pozew rozwodowy
Pozew powinien spełniać wymogi standardowego pisma procesowego tj. zawierać oznaczenie stron (imiona, nazwiska, adres oraz numer pesel strony powodowej), a także w zależności od indywidualnych oczekiwań, treść naszego roszczenia.
Zakresy pozwów rozwodowych
Co do zasady pozwy rozwodowe możemy podzielić na:
- rozstrzygające o winie małżonków;
- rozstrzygające o podziale majątku wspólnego małżonków;
- rozstrzygające o władzy rodzicielskiej, alimentach czy kontaktach z dziećmi;
Niezależnie od skomplikowania pozwu i ilości wniosków dowodowych, sprawa rozwodowa jest jedna, posiada jedną sygnaturę i jest rozpatrywana przez tych samych sędziów od początku do końca.
„Wnoszę o rozwiązanie związku małżeńskiego Powoda (imię i nazwisko) oraz Pozwanej (imię i nazwisko) zawartego w dniu …………….. roku przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w …………….., bez orzekania o winie/z orzeczeniem winy Powoda/z orzeczeniem winy Pozwanej/z orzeczeniem winy obu stron;
Zasądzenie od Pozwanego na rzecz małoletniego dziecka stron – (imię i nazwisko) urodzonego w dniu …………….. alimentów w kwocie …………….. zł miesięcznie płatnych z góry do rąk przedstawiciela ustawowego małoletniego do dnia 10-go każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia płatności którejkolwiek z rat;
Powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem stron – obojgu rodzicom/powodowi/pozwanej;
Ustalenie miejsca zamieszkania małoletniego dziecka w każdorazowym miejscu zamieszkania Powoda/Pozwanej;
Nieorzekanie o kontaktach z małoletnim, i inne w zależności od konkretnej sprawy.
Dokumenty załączane do pozwu
Do pozwu strona składająca pozew powinna dołączyć potwierdzenie uiszczenia wpisu sądowego, odpis skrócony aktu małżeństwa, odpis skrócony aktu urodzenia małoletnich dzieci, rachunki potwierdzające wysokość wydatków ponoszonych na dzieci (o ile sprawa dotyczy również alimentów) oraz odpis pozwu dla strony przeciwnej.
Pozew rozwodowy- jak napisać uzasadnienie?
W uzasadnieniu pozwu strona powinna opisać przyczyny rozpadu pożycia małżeńskiego. Jeżeli strona powodowa nie chce orzeczenia o winie, to nie warto, „wbijać szpilki” w pozwie drugiemu małżonkowi. W naszej ocenie z punktu widzenia taktyki procesu nie jest to korzystne. Pozwany małżonek po zapoznaniu się z treścią pozwu, może być urażony informacjami, które przeczytał na swój temat i w odpowiedzi na pozew złoży wniosek do sądu o orzeczenie rozwodu z winy strony powodowej. Proces badający winę której ze stron jest znacznie dłuższy, powoduje konieczność opisywania wszystkich wrażliwych szczegółów związku, cierpień psychicznych i angażowania świadków. W przypadku rozwodu bez orzekania o winie sąd bada jedynie czy między małżonkami wystąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, a nie kto ponosi za to winę.
Sprawy rozwodowe dotyczące winy, władzy rodzicielskiej czy alimentów są postępowaniami skomplikowanymi, zatem o wiele prościej jest uzyskać rozwód bez orzekania o winie.
Przebieg sprawy rozwodowej
Rozwód bez orzekania o winie – przebieg sprawy
W przypadku sprawy gdzie nie występuje kwestia dzieci i macierzyństwa, oraz nie ma wniosku dotyczącego winy, rozwód może nastąpić nawet na pierwszym terminie rozprawy. Sąd powinien zadać kilka pytań i jeżeli stanowiska stron będą takie same, orzeknie rozwód.
Najczęściej sędziowie pytają o to:
- co jest przyczyną rozpadu związku?
- czy strony dalej się kochają?
- jakie są obecnie relacje między stronami?
- czy chcą naprawić swój związek?
- czy współżyją ze sobą?
- czy mieszkają razem?
Rozprawa nie powinna trwać dłużej niż godzinę. Po niezbędnym przesłuchaniu stron sędzia zarządzi kilkuminutową przerwę, a następnie ogłosi orzeczenie.
Rozwód z orzeczeniem o winie- przygotowania
Jeżeli jednak strona zdecyduje się dochodzić ustalenia przez sąd winy drugiego małżonka, przygotowania do zainicjowania sprawy rozwodowej powinny rozpocząć się znacznie wcześniej. Strona powodowa powinna zbierać materiały (fotografie, nagrania audio-wideo, dokumenty itp.), które pozwolą wykazać winę małżonka przed sądem. Oprócz dowodów w postaci dokumentów, materiałem dowodowym wykazującym winę mogą być również zeznania świadków.
Rozwód z orzekaniem o winie – przebieg sprawy
Tego rodzaju postępowania to w takim przypadku należy uzbroić się w siłę i cierpliwość. Im bardziej rozbudowane wnioski zawarte w pozwie, tym postępowanie może trwać dłużej. Na pierwszym posiedzeniu co do zasady sąd będzie przesłuchiwał strony, na drugim świadków, a jeżeli nie wydarzy się nic nieprzewidzianego, na trzecim nastąpi wydanie orzeczenia. Weźmy jednak pod uwagę, iż odstępy pomiędzy rozprawami mogą być znaczne, a sam czas oczekiwania na wyznaczenie rozprawy np. w Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga to nawet rok.
Odszkodowanie po rozwodzie- alimenty
Alimenty a orzeczenie o winie
Rozwiązanie związku małżeńskiego z rozstrzygnięciem w zakresie winy, daje możliwość dochodzenia świadczeń alimentacyjnych w przypadku istotnego pogorszenia sytuacji majątkowej drugiego małżonka.
Małżonek zarabia znacznie więcej
Gdy małżonek wyłącznie winny rozpadu rodziny zarabia znacznie więcej (najczęściej mężczyzna) niż małżonek niewinny, a poziom życia małżonka niewinnego uległ istotnemu pogorszeniu, uzasadnione jest skierowanie roszczenia o alimenty. Pamiętajmy, że małżonek niewinny ma prawo do równej stopy życia z małżonkiem wyłącznie winnym i w takim przypadku alimenty mogą obowiązywać nawet do końca życia.
Alimenty bez orzekania o winie
Gdy nie ma orzekania o winie alimenty mogą być zasądzone jedynie w przypadku niedostatku. Sąd może przyznać takie świadczenie jedynie na 5 lat.
Alimenty dla dzieci
W postępowaniu rozwodowym sąd może również orzec o alimentach na rzecz małoletnich dzieci stron. Sąd ustalając wysokość świadczenia alimentacyjnego, bierze pod uwagę usprawiedliwione potrzeby dzieci, jak również możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego. Zgodnie z utrwaloną zasadą w orzecznictwie, dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami. Oznacza to, że rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich żyją sami. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86). Najczęściej to właśnie w pieniądzach i zakresie wysokości alimentów leży największy problem między małżonkami.
Opieka nad dziećmi po rozwodzie
W postępowaniu rozwodowym sąd posiada również kompetencje do rozstrzygania w zakresie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron. W zależności od złożonych wniosków, sąd może po rozwodzie powierzyć wykonywanie władzy obojgu rodzicom bądź powierzyć władzę rodzicielską tylko jednemu z rodziców (np. matce) z jednoczesnym ograniczeniem władzy rodzicielskiej drugiego rodzica. Na zgodny wniosek stron, sąd może odstąpić od orzekania w zakresie kontaktów z dziećmi o ile strony są w stanie w tym zakresie się porozumieć. Z jednej strony ustalenie kontaktów rodzica z dziećmi zapewnia małoletnim przynajmniej minimalną ilość kontaktów z rodzicem, z drugiej strony nakłada na rodzica zobowiązanego do kontaktów poważny obowiązek, który musi być realizowany.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej
Pozbawienie władzy rodzicielskiej jest najsurowszym rozstrzygnięciem dotyczącym relacji rodzic-dziecko. Wniosek o odebranie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców powinien pojawić się tylko w sytuacjach ekstremalnych. Może być on zasadny w celu ochrony dziecka: kiedy rodzic nadużywa władzy rodzicielskiej, rażąco zaniedbuje obowiązki rodzicielskie czy też występuje trwała przeszkoda w jej wykonywaniu (pobyt rodzica w zakładzie karnym, stosowanie przemocy itp.).
Ograniczenie władzy rodzicielskiej
Ograniczenie władzy rodzicielskiej co do zasady ma miejsce jeżeli między rodzicami występuje brak porozumienia w zakresie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Ograniczenie takie może skutkować przyznaniem jednemu z rodziców prawa do współdecydowania tylko o istotnych sprawach dla dziecka np. w zakresie leczenia czy edukacji. w takim przypadku całość wychowania dziecka spoczywa na drugim małżonku który nie ma takiego ograniczenia. Pozbawienie czy ograniczenie władzy rodzicielskiej nie wpływa na obowiązek alimentacyjny rodzica względem dziecka.
Podział majątku po rozwodzie
Co do zasady sąd rozpatrujący pozew o rozwód nie jest tym sądem, który będzie rozpatrywał wniosek o podział majątku małżonków. Ten sam sąd może podzielić majątek małżonków w przypadku kiedy czynności procesowe związane z ewentualnym podziałem majątku nie będą spowalniać postępowania rozwodowego. Wymogiem jest jednak zgodne stanowisko obu stron co do sposobu podziału. Z naszej praktyki wynika jednak, iż większość postępowań o podział majątku inicjuje się już po rozwiązaniu związku małżeńskiego.
Rozwód a wspólny kredyt hipoteczny
Warto również wspomnieć o kredytach hipotecznych zaciągniętych wspólnie przez małżonków. Niektórym klientom wydaje się, że wyrok rozwodowy rozstrzygnie również w zakresie zobowiązania hipotecznego – nic bardziej mylnego. Wyrok rozwodowy nie nakłada na któregokolwiek z małżonków obowiązku dalszego spłacania kredytu samodzielnie, nawet w przypadku jego wyłącznej winy za rozpad pożycia. Bank, który kredytu udzielił, nie interesuje się tym czy małżonkowie spłacają kredyt wspólnie, ważne, aby bank regularnie otrzymywał ratę o odpowiedniej wysokości. Problem kredytu hipotecznego rozwiązuje się w przypadku przeprowadzenia postępowania o podział majątku. W takiej sytuacji ciężar spłacania rat co do zasady spada na osobę, która otrzymała nieruchomość w drodze podziału.
Odbiór z sądu orzeczenia o rozwodzie
Po tym jak sąd orzeknie rozwód, strony po uprawomocnieniu się orzeczenia powinny wystąpić do sądu z wnioskiem o wydanie odpisu wyroku. Odpis wyroku potrzebny jest, aby okazać go na przykład w urzędzie czy banku. Koszt uzyskania odpisu wyroku to 20 zł.
Odpis wyroku jest również potrzebny, aby wszcząć postępowanie egzekucyjne przeciwko małżonkowi zobowiązanemu do płacenia alimentów, czy to na drugiego małżonka czy to na dzieci. Na podstawie wyroku z nadaną klauzulą wykonalności, komornik może wszcząć postępowanie i prowadzić egzekucję z majątku zobowiązanego i jego pensji. Brak płacenia alimentów może być również przestępstwem, za który grozi kara nawet 2 lat pozbawienia wolności.
Rozwód a powrót do swojego nazwiska
Warto także pamiętać, że w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia orzekającego rozwód, stronom przysługuje prawo do powrotu do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa. W takiej sytuacji strona powinna wystąpić ze stosownym wnioskiem do urzędu stanu cywilnego.
Chcesz otrzymać rozwód i należne alimenty dla siebie i dzieci? Szukasz prawnika do poprowadzenia sprawy?
Prawnicy kancelarii mają doświadczenie w prowadzeniu spraw o odszkodowanie i alimenty po rozwodzie.